Rated 5.00/5 based on 1 readers reviews
به مطلب امتیاز دهید :
( 0. امتیاز از 0 )

ناشر : موسسه بوستان کتاب
نویسنده : علامه سید محمدحسین طباطبایی
گردآورنده : سیدهادی خسروشاهی
کتابی که پیش روی دارید، آخرین مجلد از مجموعه آثار علامه سید محمدحسین طباطبایی است که به فضل و لطف الهی، توفیق جمع‌آوری، تدوین و نشر آنها به اینجانب اعطا گردید. خداوند را بابت این توفیق کریمانه بی نهایت سپاسگزارم و به روح استاد بزرگوار علامه طباطبایی، که مماتش نیز همچون حیاتش، مقرون و مشحون به برکت‌های بسیار است، درود می‌فرستم.

فهرست مطالب
مقدمه    
 1 -  سیر و سلوک سبزدستورالعمل برای خودسازی   
دستور العملی برای سیر و سلوک   
اشاره   
نامۀ اول   
جواب علامه به نامۀ اول
نامۀ دوم   
جواب علامه به نامۀ دوم  
جواب علامه طباطبایی به نامۀ سوم 
چند مکتوب سلوکی و اخلاقی   
پاسخی از علامه    
نامه‌ای سلوکی  
نامه‌ای دیگر از علامه طباطبایی پس از هجرت به نجف اشرف  
چند دستور سلوکی    
پاسخی از علاّمه طباطبایی به یک تسلیت   
نامه تسلیت به آیت ‌الله طهرانی  
نامه تسلیت دیگر علاّمه طباطبایی    
نوشته سنگ مزار حضرت آیت ‌الله علاّمه طباطبایی   
 2 ـاشعار    
کیش مِهر    
آتش مهر   
مهر خوبان  
نشان مِهر    
ندهم مهر ز دل
جام وحدت    
بزم یار    
دوستان پاک   
جُرم آزادگی   
شمع و پروانه   
دل‌آرام باش! 
آنچه خدا خواست، همان می‌شود  
مهر هدایت   
قافلۀ فَنا  
یاد باد!  
شاد باش   
مهر؛ سرمایۀ زندگی    
سبوی دختر ماهرو!    
آیت‌‌الله اَنگجی   
همان غنچه بود!   
«راست»، «پریشان» می‌گفت!   
پسِ پرده    
عمر بی‌مهر!   
دل بی‌مهر    
دو هزار «لَن تَرانی» 
مجلس‌نشین قدس   
توضیحاتی کوتاه دربارۀ بعضی کلمات در اشعار علامه طباطبایی    
 3 ـاجازه نامه‌های روایی   
اجازه‌ای برای: محمدحسین الحسینی الطهرانی 
اجازه‌ای برای: شیخ محمد واعظ زاده خراسانی   
اجازه‌ای برای: سید حسن مرتضوی لنگرودی   
اجازه‌ای برای: شیخ حسن المجد   
اجازه‌ای برای: سید محمدعلی قاضی طباطبایی   

 4 ـنامه‌ها   
«اشتراک مجله العرفان»   
اوراق شیعه در اسلام   
درباره کتاب اصول فلسفه   
قرارداد کتاب «اصول فلسفه»    
روش تحصیل فلسفه
هدیه و تقدیم 
گواهی فضل   
ئاسخ به یک نامه
ظلم یا شرّ، در پاسخ یک نامه   
سازمان روحانیت    
درباره قرآن    
تردد حق یا اراده و مشیّت حق   
درباره دیدار با آیت الله بهبهانی    
شرحی دربارۀ قصور ذاتی انسان   
مقدمه چینی تشرف    
نامه به دکتر نصر  
زندگی خودنوشت  
گزارشی درباره مسائل حوزه علمیه قم    
دو نامه کوتاه   
آیه ارث   
مقدورات متناهی
پاسخ به یک سئوال    
معذرت‌خواهی   
پیام به مناسبت شهادت استاد مطهری   
نامه‌ای دوستانه   
تسلیت نامه   
نامه خانوادگی   
درخواست تدریس فلسفه    
نامه‌ای به آیت الله احمدی میانجی   
نامه‌ای به آیت الله مرندی  
نامه‌ای دیگر به آیت الله مرندی    
نامه‌ای دیگر به آیت الله مرندی   
درباره چاپ آثار   
چند اجازه نشر آثار   
آموزش دین   
چند پرسش قرآنی و پاسخ علامه    
پاسخ علامه    
درباره آثار دکتر شریعتی   
وصیت نامۀ اول   
وصیت نامه دیگر
درباره وصیت نامه حاج هاشم تهرانی   
صلح نامه  
تکمیل صلح نامه    
قرارداد چاپ المیزان   
نامه ای درباره تفسیر المیزان   
تسلیت نامه   
چند نامه دربارة آثار جدید 
توصیه نامه   
چند نامه متفرقه   
شرحی بر یک عکس!  
چند سند روزمرّه   
دو نامه به شهید قدوسی    
نامۀ دوم به شهید قدوسی   
ترجمه جلد دوازده المیزان   
درباره ولایت  
مسئله ردّ شمس   
تسلیت به آیت‌الله سید حسین قاضی   
یادداشتی در گنج نامه مرحوم وزیری - یزد   
یادی از آیت الله علی اکبر مرندی هم بحث علامه در نجف اشرف   
نوشتۀ علامه دربارۀ روش تفسیر المیزان    

 5 ـتقریظ‌ها  
تقریض بر کتاب المراقبات   
مقدمه بر «اسلام و انسان معاصر»    
دربارۀ «تفسیر الفرقان»    
دربارۀ کتاب «أشعة القرآن»   
تقریظ بر «بشارات عهدین»   
تقریض بر کتاب «جلال الدین دوانی»  
تقریظ بر «روش اندیشه»    
توضیحات کتاب شیعه   
تقریظ بر کتاب «داستان زنده‌ها»  
دیباچه بر ترجمۀ «سنن النّبی»  
مقدمه بر «جنایات تهمت»  
تقریض بر «بردگی در اسلام»    
دربارۀ کتاب «عشق و رستگاری»  
دربارۀ «نوارهای قرآنی»   
مقدمه بر کتاب «محاسبة النّفس»   
مقدمه بر چاپ جدید «تفسیر عیاشی»    
تقریظی بر چاپ جدید «تفسیر نور الثقلین»  
مقدمه بر چاپ جدید «وسائل الشیعه»    
تقریظ بر «مفاهیم القران»    
مقدمّه بر ترجمۀ عربی «اصول الفلسفة»   
تقریظ بر «توضیح المطوّل»   
مقدمه بر «با من به خانۀ خدا بیایید»   
دربارۀ «عبدالله بن سبا»    
دربارۀ «روابط اجتماعی در اسلام»   

 6 ـچگونگی تدوین بدایه و نهایه   
چگونگی تدوین بدایه و نهایه    
مکاتبات مربوط به بدایة الحکمه   

 7 ـ چند پرسش و پاسخ

پنج پیوست
پیوست: 1
پیوست: 2
پیوست: 3
پیوست: 4
پیوست: 5

مقدمه
کتابی که پیش روی دارید، آخرین مجلد از مجموعه آثار علامه سید محمدحسین طباطبایی است که به فضل و لطف الهی، توفیق جمع‌آوری، تدوین و نشر آنها به اینجانب اعطا گردید. خداوند را بابت این توفیق کریمانه بی نهایت سپاسگزارم و به روح استاد بزرگوار علامه طباطبایی، که مماتش نیز همچون حیاتش، مقرون و مشحون به برکت‌های بسیار است، درود می‌فرستم.
این مجموعه، شامل شعرها، نامه‌ها، تقریظ‌ها، اجازات و برخی دیگر از اسناد مربوط به حیات علمی و عملی، مادی و معنوی علامه طباطبایی است که افاضل محترم و خوانندگان ارجمند با ملاحظه آنهاٰ، خواهند دید که در این مجلد از کتاب، چه دُرهای درخشان، ارزشمند، گرانبها و کم مانندی جای گرفته است.

نخستین بخش شامل چند نامه استاد در پاسخ فردی است که خواستار «ارائه طریق» در سیر الی الله بوده و علامه طباطبایی با عنایت خاص، به آن پاسخ مثبت داده و برای راه‌یابی به مراحل عرفان عملی، روش‌های خاصی را ارائه نموده است... این رهنمودها را برادر محترمی «سیر و سلوک سبز» نامیده بود که در این کتاب هم آن نام به کار گرفته شد... 
در مورد اشعار علامه طباطبایی باید اشاره کنم که طبق فرموده استاد، به دلایلی، معظم له صفحات دیوان اصلی اشعار خود را به آب ریخته و از بین برده است و آنچه که ما جمع کرده ایم اشعاری است که در دست دوستان و یا در گوشه و کنار باقی مانده بود و با اینکه تعداد اشعار باقیمانده زیاد نیست، ولی هر کدام از آنها، محتوا و ارزش معنوی ویژه ای دارد که بر اهل خرد و دقت، پوشیده نخواهد ماند.

اشاره به این نکته هم ضروری است که طبق فرموده استاد به اینجانب، ایشان اشعاری به زبان عربی یا ترکی نسروده است و آنچه که در این زمینه ادعا شود، عاری از صحت است و انتظار آنست که علاقمندان به استاد علامه، تلاشی بر افزایش اشعار استاد نداشته باشند و بگذارند اشعار باقیمانده از استاد، به همان مقداری باشد که باقی مانده است... 
اما نامه‌ها: آنچه در این کتاب وجود دارد، به حسب ظاهر، جزو آثار علمی و مرسوم علامه فقید نیست و از کتاب‌های تألیفی او محسوب نمی‌شود؛ اما این ظاهر قضیه است، ولی حقیقت این است که این مطالب و سطور مندرج در نامه‌ها و مراسلات علامه طباطبایی به اشخاص مختلف و به مناسبت‌های مختلف، حاوی حقایق و نکات بی مانندی است که اگر گفته شود در هیچ جای دیگر نمی‌توان نظیر و نمونه ای برایش یافت، اغراق نیست. 

در کل و در واقع، این کتاب با محتویات متنوع و متعدد خود، حاوی تصویری از حکیمی بزرگ، نویسنده ای سترگ، فیلسوفی دقیق النظر و مفسری شاخص است که شاید در جای دیگر چنین تصویری قابل مشاهده و دریافت نباشد. آنجا که لطف و صمیمیتش را با اشخاص و افراد مختلف، چه آنها که شناخته شده بودند و چه کسانی که ناشناخته اند، به وضوح می‌بینیم. آنجا که کرامت و بزرگواری عام و خاص احترام او را با خاص و عام می‌خوانیم. آنجا که حس مسئولیت و احساس تکلیفش را در پاسخگویی به هر نامه رسیده را ملاحظه می‌کنیم. و آنجا که پاسخگویی شفافش را برأی العین می‌بینیم، در پاسخ به هر پرسشی که از دور و نزدیک می‌رسید.
با تأمل در ابعاد و زوایای گونه گون این کتاب و به طور خاص اسناد و نامه‌ها، می‌توانیم کمّ و کیف اخلاق این عارف و فیلسوف بزرگ را در تعامل با انسان‌ها و در مواجهه با بررسی و ارزیابی قضایا، به نظاره بنشینیم و ببینیم که چگونه سلوک می‌کرد، چگونه رفتار می‌کرد، چگونه تواضع می‌کرد و چگونه چیزی و کسی را از قلم نمی‌انداخت... سفارش و توصیه اشخاص مختلف به افراد و کسانی که می‌توانستند کارگشایی کنند، از طرف علامه ای جامع الاطراف حسّ انسانی یک انسان خداباور واقعی را در نظر می‌آورد و برای نمونه، تذکارش برای برگزاری بزرگداشت چهارصدمین سال ولادت صدر المتألهین توسط دانشگاه تهران، روح معنوی او و علاقه اش به تکریم مفاخر و بزرگان را نشان می‌دهد و چنین است قضایای دیگر، آنچه از خامه او بر کاغذهای نامه‌ها جریان یافته است. 

بی تردید اگر بخواهیم تمام آنچه را که از این نوشته‌ها و از محتویات و مطاوی آن به دست آوریم و بنویسیم و تحلیل کنیم، نیازمند نگارش مقاله یا ساله ای مستقل خواهیم بود که از چهارچوب این مقدمه خارج است. امیدواریم خوانندگان آگاه دانشمند فرهیخته و کاوشگران جامعه علمی، آنچه را که می‌توان از این بخش از نوشته‌ها و آثار علامه طباطبایی استخراج کرد، مورد توجه قرار داده و حقایق تازه ای درباره جنبه‌های ناشناخته اندیشه‌های علامه طباطبایی عرضه کنند که به قول خود آن فقید بزرگوار: «راه باریکی که یک دانشمند به حقایق باز می‌کند، از دنیا و مافیها ارزنده تر است.»

نکتۀ دیگری که در خصوص این کتاب باید یادآوری کنم، اشاره به زمان طولانی و فرصت زیادی است که صرف تهیه، تدوین و تنظیم آن شده است. با توجه به گستردگی روابط علامه طباطبایی که تقریباً غالب صنوف علمی و فکری را شامل می‌شد و با توجه به پراکندگی اشخاصی که دارای این اسناد و نامه‌ها و تقریظ‌ها و مقدمه‌ها و یادداشت‌ها بودند، جمع آوری این گوهرهای پراکنده کاری بس دشوار بود و محتاج تأمل و حوصله و پی‌گیری و جستجو، که توسط اینجانب سالیانی دراز به طول انجامید، به ویژه که مراجعه‌های چندباره به کسانی که در دسترس بودند یا تلفن‌هایی بی شمار به اشخاصی که در داخل یا خارج در دسترس حضوری نبودند، در مدتی چند ساله انجام پذیرفت. و بدون مبالغه، بیش از 250 بار با اشخاص و نهادهای علمی در داخل و خارج از کشور، به طور حضوری یا تلفنی و یا مکتوب تماس گرفته شده که در مواردی همراه با مشکلاتی ویژه بوده است....
در بعضی نامه‌ها و مکتوبات روحیات استاد علامه را در بی اعتنایی به زخارف دنیا به درستی می‌توان دریافت. این بخش از وجود آن حکیم والا مرتبه را می‌توان در «وصیت نامه» و «صلح نامه املاک» و نوع قراردادهایی که برای نشر آثار و مؤلفاتش به امضای استاد رسیده است، دید و خواند.
به عنوان مثال، در ارتباط با قرارداد کتاب «اصول فلسفه و روش رئالیسم» که آماده‌سازی آن با همکاری استاد شهید مرتضی مطهری و به طور مشترک بوده است، این جمله علامه بسیار پرمعنی است که: در مورد حق التألیف می‌نویسند: «امر با جنابعالی است، اگر مایل بودید نصف، اگر مایل بودید یک سوم، اگر مایل بودید یک چهارم و هر عددی که مایل باشید...» این سخن را باید با آب طلا نوشت که استاد خطاب به شاگردش شهید مطهری می‌نویسد: «من پول را بالطبع دوست دارم، اما جنابعالی را بیشتر دوست دارم»!
بخش اجازات و تقریض‌ها بر کتاب‌های مختلف، بُعد دیگری از آثار روح قدسی علامه و اشراف او بر منشورات قدیم و جدید را نشان می‌دهد. 
سرانجام به «مباحثه» مکتوب استاد با تلمیذ ارجمندش، آیت الله جوادی آملی ـ حفظه الله ـ درباره مباحث مطرح شده در دو کتاب فلسفی «بدایه و نهایه» می‌رسیم که با دقت تلمیذ و عنایت استاد، به رشته تحریر درآمده و ارزش ماندگاری دارد.

در اینجا بی مناسبت نیست از کسانی که نامه یا دستخط یا سند و مدرکی غیر از آنچه در این مجموعه آمده است در اختیار دارند، انتظار رود نسخه ای از آن را در اختیار اینجانب قرار دهند تا در چاپ‌های بعدی این کتاب، مورد استفاده قرار بگیرد و به غنای این مجموعه افزوده گردد.
در ضمن از آقای کریم فیضی که کتاب را پس از پایان و پیش از چاپ و به عنوان مرور نهائی، بازبینی کرد و نکات چندی را در ترتیب و بهتر شدن آن، یادآور شد، تشکر می‌کنم.

سید‌هادی خسروشاهی
قم: حوزه علمیه
25 شوال المکرم 1437 ق مرداد ماه 1395 ش

 

مشخصات کتاب

  • سیر و سلوک سبز اشعار، نامه ها، تقریظ ها، اجازات
  • موسسه بوستان کتاب
  • علامه سید محمدحسین طباطبایی
  • سیدهادی خسروشاهی
  • فارسی
  • چاپ شده
  • 978-964-09-1818-3
  • اول
  • 1396