- کتاب خاطرات مستند سید هادی خسروشاهی درباره دکتر حسن ترابی
- درباره دکتر حسن ترابی
-
رسالت جهان اسلام در عصر نوین بین المللی
رسالت جهان اسلام در عصر نوین بینالمللی
سومین دور كنفرانس ملی ـ عربی و اسلامی از تاریخ ۳۰ مارس تا ۲ آوریل ـ ۱۰ تا ۱۳ فروردین سال ۱۳۷۱ ـ در خرطوم، پایتخت سودان برگزار شد. در این كنفرانس كه نزدیك به چهارصد نفر عضو از هشتاد كشور اسلامی حضور داشتند، مهمترین مسائل و مشكلات مربوط به امت اسلامی مورد بحث و بررسی قرار گرفت. در پایان این كنفرانس متنی منتشر شد كه در واقع بیان‌کننده نظرات و توصیههای اعضای كنفرانس به ملل اسلامی جهت اعتلای هر چه بیشتر در آینده است.
آنچه در پی می‌خوانید مشروح بیانیه یا قطعنامه پایانی این كنفرانس است:
گزارش سومین كنفرانس ملی ـ عربی و اسلامی
شرح مواضع و توصیه‌ها
با لطف و اذن خداوند، سومین دور كنفرانس ملی ـ عربی و اسلامی از صبح روز پنجشنبه ۳۰ مارس ۱۹۹۵، برابر با ۲۹ شوال ۱۴۱۵ هـ، تا صبح روز یكشنبه ۲ آوریل ۱۹۹۵، برابر با ۲ ذوالقعده ۱۴۱۵ هـ، با حضور ۲۹۱ هیأت از ۸۰ كشور در خرطوم منعقد گردید كه از نظر تعداد كشورهای شركت‌كننده نسبت به دور دوم كنفرانس، این دور شاهد حضوری وسیع‌تر بوده است.
در این میان برخی هیأت‌ها برای اولین بار در كنفرانس شركت كرده بودند و در میان سایر هیأت‌های شركت‌كننده نیز كسانی حضور داشتند كه از بنیانگذاران كنفرانس بودند و برخی دیگر برای دومین بار در آن شركت می‌كردند.
اگرچه از نظر تعداد اعضای شركت‌كننده هر هیأت، این دور شاهد حضوری گسترده‌تر بود، باید گفت: مشاركت رهبران جنبش‌های ملی، عربی و اسلامی نیز اهمیت فزاینده‌ای به آن داده است. در هر صورت كنفرانس در شرق و غرب در حال گسترش است و با ورود اعضای جدید به آن، مورد قبول و حمایت وسیع‌تری قرار می‌گیرد و با آنكه آماج تبلیغات سوء بوده، اما همچنان در فضای تیره و تاریك جهانی در حال درخشش است.
همچنین در این دور، گروه عظیمی از سازمان‌ها و افراد مسئول امر تبلیغات و مطبوعات شركت كرده بودند كه باید گفت: با صرف‌نظر از میزان پوشش خبری و تبلیغاتی، چنین حضور وسیعی از جایگاهی كه كنفرانس در عرصه جهانی احراز كرده و تأثیراتی كه صاحب‌نظران امور برای كارها و اقدام‌های آن در آینده پیش‌بینی می‌كنند، حكایت دارد.
نشست‌ها و مباحثات این دور كنفرانس در فضایی كاملاً آزاد و صمیمی برگزار شد.
ماهیت موضوعات طرح‌شده و یا ظاهر مراسم، خارج از تشریفات و محدودیت‌های دست و پاگیر رسمی بود و كنفرانس طبق همان سنتی كه بر آن استوار گردیده، یعنی عدم مشاركت اعضا به عنوان افراد و یا هیأت‌های رسمی كشورها، بلكه صرفاً به عنوان نمایندگان مردمی و انقلابی به كار خود ادامه داد.
سومین دور كنفرانس بر اساس مواضع متخذه و توصیههای به عمل آمده در آن، گامی در راستای ارائه نظرات و دیدگاه‌های عملی و تدابیر اجرایی بوده است. در آغاز انعقاد دور حاضر و طی جلسه افتتاحیه شش سخنران در مجموع به نمایندگی از هر قاره به ایراد نطق پرداختند و دبیر كل كنفرانس نیز به طور كلی اهداف و مقاصد اصلی آن و موضوعات در نظر گرفته شده برای طرح و بحث و بررسی را ارائه و تشریح كرد.
اقدام‌ها و تدابیر مربوط به اساسنامه كنفرانس
بررسی اصول و معیارهای مندرج در مرامنامه كنفرانس، جزو اولین موضوعات مطرح شده در جریان مباحثات بود و طی آن كارنامه دومین دور كنفرانس و گزارش دبیرخانه در خصوص به‌كارگیری توصیههای ارائه شده از سوی آن در میان اعضا توزیع شد. سپس كنفرانس در رابطه با اساسنامه و مقررات سازمانی و نهادی خود تصمیم‌های ذیل را اتخاذ كرد:
كنفرانس بر اصول مندرج در اساسنامه مبنی بر پذیرش عضویت شخصیت‌ها و گروه‌ها و سازمان‌ها و احزابی كه در كنفرانس مقدماتی شركت داشته‌اند و اعضای آتی كه به روح اسلام و اصول هدایت‌گرانه و تاریخ تمدن آن ملتزم هستند و به افق ترویج و اشاعه آن نظر دوخته‌اند و نیز كسانی كه خود را جزیی از میراث تمدن اسلامی می‌دانند، تأكید دارد.
در رابطه با انعقاد كنفرانس عمومی، كنفرانس ملی ـ عربی و اسلامی توصیه میكند كه دبیرخانه در جهت برپایی چنین اجلاسی به طور سالانه اقدام كند و چنانچه در راه برگزاری آن به علت كمبودها و تنگناهای ناشی از فقدان امكانات با دشواری و معضل روبرو شد، به برپایی و انعقاد اجلاسی در سطح پایین‌تر مبادرت كند.
كنفرانس به سازمان‌ها و شخصیت‌های عضو خود توصیه میكند به منظور اداره امور و اجرای برنامه‌های تدوین شده و تأمین هزینه‌های مورد نیاز، اعتبارات لازم را از طریق مشاركت مالی «معین» تأمین كنند.
كنفرانس به كلیه احزاب و شخصیت‌های عضو توصیه میكند، هر یك از آنها با توجه به امكانات و موقعیت خود در جهت ایجاد و تأسیس نهادها و سازمان‌های جنبی برای كنفرانس در كشورهای خود، اقدام كنند.
بیشتر شركت‌كنندگان در كنفرانس برآنند كه سومین دور كنفرانس باید آغاز مرحله‌ای به سوی یكپارچگی صفوف و پشت سرگذاشتن اختلاف‌هایی كه میان ملل عربی و اسلامی فاصله انداخته، باشد و عنوان كنفرانس ملی اسلامی، بدون نیاز به الصاق قید عربی به آن، برای آینده انتخاب و استفاده شود، اما بنا به ملاحظاتی تغییر عنوان از طریق رأی‌گیری به صلاح اهداف و آرمان‌های كنفرانس تشخیص داده نشد و برای احتراز از طرح موضوعی كه خود عامل تفرقه و جدایی است، پی‌گیری قضیه از طریق مذاكره و تبادل نظر سودمند برای نزدیك‌كردن و یكی نمودن نظرات، بهتر و مناسب‌تر تشخیص داده شد.
قشرها و نیروهای اجتماعی
به‌منظور تعمیم و تسری افكار و ایده‌های كنفرانس به دیگر سطوح جامعه و دمیدن روح در آنها در زمینه‌های مربوط به فعالیت‌های اجتماعی و اعتلای امت، زمینه‌های انجام دیدار و ملاقات میان گروه‌ها و اقشار مختلف جامعه توسط كنفرانس فراهم آمد و مسائل قشر جوان، دانشجو، زن، كارگر و امور كارگری و نهادها و سازمان‌های خیریه و تبلیغی و فعالان حقوق بشر مورد بحث و بررسی قرار گرفت و نتایج ذیل حاصل آمد:
قشر جوان و دانشجو
كنفرانس نقش عمده‌ای برای جریانات دانشجویی و جوانان جهان عرب و اسلام قائل است و تأكید دارد كه دانشجویان جوهر و اساس هرگونه تغییر و تحول و پیشتاز آن هستند. دانشجویان ثابت قدم و راسخ، پرظرفیت‌‌ترین قشر جامعه برای پذیرش مسئولیت جهاد و دعوت و تبلیغ هستند، و از این‌رو:
۱. كنفرانس بر بذل اهتمام به امر ایجاد و پرورش و اعتلای نسل جوان جامعه اسلامی بر اساس ایمان و عمل صالح و التزام و تعهد مفید و كارساز تأكید كرده، خواستار ایجاد رابطه میان زمینه‌های آموزشی با عرصه‌های عملی و واقعی جوامع اسلامی است.
۲. كنفرانس توصیه میكند كه یك تشكل جهانی برای دانشجویان و جوانان به وجود آید تا به منزله هسته‌ای برای یكپارچه ساختن سازمان‌ها و نهادهای دانشجویی و جوانان در سطح دنیا بر اساس روح همدلی و همكاری و آمادگی دائم به منظور پذیرش مسئولیت جهاد و خودسازی و روبروشدن با مشكلات بیداری معاصر باشد.
۳. كنفرانس ترغیب و تشویق روحیه تحصیل و انجام تحقیقات علمی و تثبیت مبانی آن در میان دانشجویان و ایجاد انگیزه اختراع و ابداع علمی و دست‌آوردهای جدید فرهنگی و معیار رقابت قرار دادن آن در میان دانشجویان كشورهای مختلف اسلامی و عربی و جوانان آنها را توصیه میكند.
زنان و بانوان
كنفرانس به موج جدید آگاهی و بیداری كه عنصر توانمند زنان در دنیای اسلام شامل آن است، به دیده تحسین و امیدواری می‌نگرد و به نقش عمده‌ای كه آنها قادرند در راه به ثمر رساندن نهضت اسلامی ایفا كنند، اطمینان زیاد دارد و لذا موارد ذیل پیشنهاد می‌گردد:
۱. تأسیس یك نهاد بینالمللی برای زنان كه عهده‌دار تعیین اهداف كلی و اتخاذ طرح‌های عملی نهضت زنان جهان اسلام و ایجاد و هماهنگی میان تلاشهای مختلف كه به قصد پیشبرد امور زنان و تحقق جامعه مطلوب و ایده‌آل اسلامی صورت می‌گیرد، باشد. از این رو كنفرانس به سازمان جهانی زنان مسلمان پیشنهاد میكند، به منظور عملی كردن این طرح، برنامه‌های جدیدی را تدوین و در پیش گیرد.
۲. شركت‌كنندگان در كنفرانس پیشنهاد می‌كنند نهاد بینالمللی فوق‌الذكر به منظور ایجاد مراكز و سازمان‌هایی كه تحقق هدف مذكور را ممکن می‌سازند، كار ارائه آموزش به زنان در كلیه زمینه‌های علمی و فنی و تبیین چگونگی ایفای نقش از سوی آنها را بر عهده گیرد.
۳. كنفرانس هتك حرمت اعمال شده علیه زنان مسلمان در اروپا و بویژه حملات غرب علیه حجاب و پوشش و مظاهر اسلامی بانوان را مردود ـ و محکوم ـ می‌داند.
كارگران و صاحبان حرفه‌ها و مشاغل
اعضای كنفرانس پیشنهاد می‌كنند نیروهای سازمان‌یافته كارگری در بخش خدمات عمومی و اقتصادی جهان اسلام و عرب بر میزان فعالیت‌های خود بیافزایند و همچنین بر برقراری ارتباط مستحكم میان آنها تأكید دارد و موارد ذیل توصیه می‌شود:
۱. ایجاد و برپایی تشكل‌های جهانی و اسلامی در میان جامعه پزشكان، داروسازان، مهندسان، دامداران، كشاورزان، صاحبان حرف، بازرگانان، صنعتگران و كلیه سازمان‌ها و اتحادیه‌های موجود عربی و اسلامی به طوری كه در صورت لزوم، ایجاد هماهنگی و همسویی تحقق ائتلاف و وحدت میان آنها قابل دسترسی و امكان‌پذیر گردد.
۲. انعقاد نشست‌‌های حاشیه‌ای و یا برپایی دوره‌های عادی كنفرانس (ملی ـ عربی و اسلامی)، به منظور بررسی تأثیرات اجرای موافقت‌نامه‌های بینالمللی تجارت برای جلوگیری از تثبیت و تحكیم موضوع تبعیت از اقتصاد سلطه‌گر غرب و ارزیابی و تحلیل در خصوص عواقب پیمان حقوق مؤلف و مخترع كه احتمال خنثی‌سازی طرح‌های توسعه كشورهای در حال توسعه توسط آن قابل پیش‌بینی است.
فعالان حقوق بشر
اعضای كنفرانس بر تحكیم پایه‌های عدالت و آزادی و برقراری مساوات میان مردم بر اساس اصول دین حنیف، كه بر تكریم انسان در هر مقام و موقعیتی تشویق و ترغیب فرموده، تأكید دارد، لذا كنفرانس موارد ذیل را توصیه میكند:
۱. اعضای كنفرانس بر اساس میزان ایمان به خداوند شارع و تعالی و دین، كه انسان را به دور از هرگونه تبعیضات مبتنی بر نژاد و رنگ پوست تكریم میكند، بر اعتقاد خود به حقوق حقه انسان و امتیازات آن تأكید می‌كنند.
ما معتقدیم حقوق بشر شعاری است كه غرب از طریق نادیده گرفتن اعتقادات دینی و باورهای فرهنگی و سنتی ملتها و امت‌ها احتمالاً از آن به عنوان حربه‌ای برای نقض حقوق بشریت و معتقدات آنها استفاده خواهد کرد. از این رو تلاشهای صادقانه سازمان‌ها و گروه‌های فعالی كه برای مقابله با این ترفند فعالیت می‌كنند، قابل تحسین و قدردانی است.
۲. اعضای كنفرانس، ابتكار ارائه پیش‌نویس یك میثاق جدید بینالمللی را توصیه می‌کنند که به عنوان جایگزین برای میثاق‌های كنونی حقوق بشر صورت گیرد و به كلیه جهانیان عرضه شود تا نقاط ضعف و قوت آن شناسایی و برداشتی صحیح از واژه حقوق بشر مقتضی با موازین پذیرفته شده در نزد كلیه ملل و امم جهان به عمل آید كه با حقوق ثابت و مسلم آحاد مردم دنیا بدون اهمال و غفلت و یا هرگونه اتلاف وقت در خصوص انجام این وظیفه و سلب هرگونه ظلم انسانی در حق همنوع خود، منطبق و سازگار باشد.
۳. ما ایجاد و برپایی سازمان اسلامی بینالمللی حقوق بشر را به فال نیك می‌گیریم و از پیشنهادات و توصیههای آن، كه از طریق متقابل با سازمان‌های مشابه به عمل آمده و طرح‌های مورد نظر و تدوین شده آن به منظور كمك خالصانه و اقدام فعال در جهت منافع مظلومان و ستمدیدگان و بویژه استیفای حقوقی حقه ملل مسلمان، حمایت و پشتیبانی می‌كنیم.
۴. كنفرانس از كشورهای عربی و اسلامی درخواست میكند زندانیان سیاسی را آزاد كنند و با احتراز از سركوب و اعمال ظلم در حق آنها از ایده انجام مذاكره و گفتگو با صاحبان آراء مختلف استقبال كنند.
سازمان‌ها و نهادهای خیریه و تبلیغی
اعضای كنفرانس نشر فعالیت این سازمان‌ها و قرار دادن مكانیسم مناسب و كارساز در اختیار آنها را به منظور انجام وظایفی كه واقعیت جاری جهان اسلام لزوم آن را دو چندان ساخته، ضروری می‌بیند. واقعیات و شرایطی كه طی آن بسیاری از كشورها و سازمان‌های رسمی دولتی انجام وظیفه خود در خصوص یاری رساندن به پابرهنه‌ها و تأمین نیاز مسلمانان در اوضاعی كه بلایا و متاعب نازله بر آنها فزونی گرفته را از یاد برده‌اند و از آن عدول می‌كنند. از این‌رو كنفرانس پیشنهادات ذیل را ارائه میكند:
۱. ایجاد یك ساختار جهانی برای سازمان‌های خیریه غیردولتی در میان امت مسلمان و گسترش حوزه فعالیت آن همراه با تأكید بر نقش داخلی منطقه‌ای و بینالمللی كه بر عهده آن نهاده شده است.
۲. اعضای كنفرانس پیشنهاد می‌كنند به منظور چگونگی مصرف و توزیع صدقات، خدمات و خیریه و تعیین موارد و وظایف و اولویت‌های تخصیص آن به ویژه در زمینه‌های مبارزه با فقر و امداد و سالم‌سازی محیط و توسعه و پرداخت مبالغ استقراض شده، طرح و سیاست مشخصی اتخاذ شود.
۳. حملات تبلیغاتی غیرمنصفانه علیه سازمان‌های خیریه غیردولتی در سطح جهان اسلام و عرب، مردود بوده و باید راه‌های سازمان‌دهی به نهادهای خیریه جهانی و تأمین و تهیه مكانیسم‌های اجرایی مؤثر برای آنها و نظارت بر عملكرد و ارتباطات اجتماعی‌شان مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد.
۴. ایجاد یك سازمان تبلیغی به منظور ترویج آیین اسلام در نیمكره شمالی زمین با هدف تأمین نیازهای معنوی در آن سامان از جهان پس از كمرنگ شدن نقش دین و حمایت از سازمان تبلیغات اسلامی كه در نیمكره جنوبی زمین فعالیت می‌کند.
مقابله با اهداف و طرح‌های صهیونیسم
اعضای كنفرانس بار دیگر دیدگاه مخالف و ثابت خود را در قبال موافقت‌نامه «اسلو» و وقایع جاری در منطقه جهان عرب و اسلام اعم از طرح‌های زمینه‌ساز برقراری رابطه با رژیم صهیونیستی تحت عنوان مصالحه و تسلیم در برابر او با عنوان صلح را مورد تأكید قرار می‌دهد. این در حالی است كه طرح‌ها و سیاست‌های رژیم صهیونیستی آشكار و پنهانی مطامع و اهداف خود در جهت غصب اراضی اعراب، اماكن مقدسه و مسجدالاقصی و محو نهضت اعراب و بیداری اسلامی و مسخ فرهنگ مسلمانان و تاراج ثروت و منابع مادی و معنوی آنها را پی‌گیری میكند. از این‌رو برای مقابله با این امر، پیشنهادات ذیل از طرف كنفرانس ارائه می‌شود:
۱. ایستادگی و مخالفت در برابر كلیه انواع و اشكال شناسایی و انجام معامله با رژیم صهیونیستی اعم از سیاسی، اقتصادی و یا فرهنگی و خودداری از پی‌گیری شعار جدید خاورمیانه متحد (كه ماهیت عربی و اسلامی و وحدت آنها را از میان خواهد برد و به لحاظ اقتصادی نیز مناسبات میان آنها را مختل خواهد ساخت و در عرصه فرهنگی نیز به مسخ فرهنگی اعراب و مسلمانان منجر خواهد گردید.)
۲. اعضای كنفرانس پیشنهاد می‌كنند كه به منظور مقابله با طرح صهیونیسم در سراسر جهان، مسئله فلسطین همچنان به عنوان یك مسئله محوری و كلیدی باقی بماند.
به علاوه كنفرانس بر ایستادگی در مقابل تلاش‌هایی كه به منظور غصب نهایی فلسطین و از بین بردن ماهیت فلسطینی آن صورت می‌گیرد، تأكید كرده و ادامه روند اقدام در جهت یكپارچه كردن صفوف به منظور حمایت از انتفاضه فلسطین برای حصول آزادی كامل را مورد تأكید قرار می‌دهد و حمایت خود را از مقاومت جهادگرانه در جنوب لبنان برای آزادی آن بخش از خاك كشور اعلام میكند و خواستار اعمال فشار بینالمللی علیه اسرائیل با هدف آزادی اسرا و بازداشت‌شدگان محبوس در زندان‌های رژیم صهیونیستی می‌باشد.
۳. كنفرانس حمایت خود را از كلیه نیروها و احزاب عربی و اسلامی مخالف تسلیم در برابر سیاست‌های اسرائیل در منطقه و سیاست‌های بینالمللی كه سلطه اسرائیل را رقم می‌‌زنند، اعلام میكند. بر این اساس، شركت‌كنندگان در كنفرانس حمایت قوی خود را از مواضع مخالف اعراب در برابر هرگونه سازشی با رژیم صهیونیستی ابراز و بر مخاطرات ناشی از خودداری رژیم صهیونیستی از امضای معاهده منع گسترش سلاح‌های کشتار جمعی ویرانگر تأكید كرده و نسبت به هرگونه كوتاهی و سستی در قبال این سیاست توطئه‌آمیز اسرائیل هشدار می‌دهند.
تهاجم فرهنگی علیه اسلام
كنفرانس با نگرانی شدید، تهاجم غرب علیه مسلمانان را، كه در جریان آن غرب از وسایل تبلیغاتی خود استفاده كرده و با بی‌اعتنایی و اخلال در معادله‌های بینالمللی قدرت اصول و موازین مشترك انسانی در میان تمدن‌ها و فرهنگ‌های جهانی كه برای كرامت و آزادی انسان ارزش و اعتبار زیادی قائلند را نادیده گرفته، دنبال میكند. از این‌رو نكات ذیل از سوی كنفرانس توصیه می‌شود:
۱. حمایت و استقبال از گرایش‌های موجود در غرب كه خواهان مذاكره و گفتگو با اسلام هستند و پیشبرد این روند و شناسایی مراكز و نهادهایی كه به تحقیق و مطالعه در این خصوص اهمیت می‌دهند. همچنین كنفرانس به كلیه تماس‌هایی كه تبادل روشن‌بینانه نظرات و آراء و همكاری مثبت و سازنده با غرب را تحكیم میكند، ارج و سپاس می‌نهد.
۲. كنفرانس توصیه میكند كه با ایجاد نزدیكی و رابطه با مسیحیان و كلیه ملل در جهت ایجاد سازمانی اقدام شود كه جبهه واحدی برای آغاز گفت و شنود میان عناصر همفكر و متفق‌القول و همكاری معنوی با یكدیگر در برابر عقاید و مظاهر مفاسد مادیگری را تشكیل می‌دهد.
۳. كنفرانس اهتمام به مكانیسم و وسیله تبلیغاتی در رساندن پیام مورد نظر به غرب و ضرورت پیشرفته كردن امكانات تبلیغاتی جهان اسلام و عرب با هدف ابلاغ پیام و ندای امت اسلام مبنی بر گفتگو با غرب و سایر ملل را مورد تأکید قرار می‌دهد.
۴. كنفرانس، محكومیت جانبداری غرب و آمریكا در قبال اقدام‌های اسرائیل و خصومت آشكار علیه هر گروه و كشوری كه به اسلام ملتزم می‌باشد را اعلام می‌کند و به تمامی جریانات و نیروهای فعال در جهت برقراری صلح و عدالت و طرفداری از ملل مستضعف به ویژه تأمین آزادگی مسلمانان و استیفای حق مسلم آنها در بهبود شرایط زندگی و تعیین سرنوشت خود درود می‌فرستد.
۵. كنفرانس پیشنهاد میكند یك اقدام جهانی توسط ملل جهان سومی برای اصلاح سازمان ملل متحد و تغییر ساختار آن و پی‌ریزی مجدد آن بر اصول و شالوده‌های مبتنی بر عدالت و برابری و تغییر نظام عضویت شورای امنیت و لغو حق وتو و ایجاد و برپایی یك تشكیلات قضایی به منظور نظارت بر كار سازمان، صورت گیرد.
۶. اعضای كنفرانس توصیه می‌كنند، در جهت یكپارچه كردن نیروهای ملی، عربی و اسلامی با پشت پا زدن به تعصبات نژادی و طایفه‌ای و مذهبی و دینی و تمامی موجبات و علل تفرقه‌انگیز و جدایی‌ساز برای حمایت از جهان اسلام و عرب در برابر چالش‌‌ها و پیشبرد آن به سوی تحقق امت واحده اسلامی و دفاع یكپارچه از فرهنگ مشترك خود، اقدام به عمل آید.
اقلیت‌های مسلمان جهان
اعضای كنفرانس، اوضاع وخیمی را كه اغلب اقلیت‌های مسلمان در نقاط مختلف جهان با آن دست به گریبان می‌باشند و در معرض ظلم و اجحاف قرار دارند، در حالی که پناهی جز توسل و تمسك به دین خود ندارند، در نظر گرفته و نكات زیر را پیشنهاد می‌كنند:
۱. شكیبایی و بردباری اقلیت‌های مسلمان در سراسر نقاط جهان در برابر ظلم و ستم‌هایی كه در حق آنها روا داشته می‌شود و اعمال محرومیت نسبت به آنها از دسترسی به حقوق ابتدایی خود، مورد تحسین و تمجید است که در راستای ابلاغ و تشریح موارد این وقایع در سطح جهان و رسوا كردن ظالم و یاری مظلوم اقدام می‌شود.
۲. از تمامی مسلمانان درخواست می‌شود با هدف حمایت از اقلیت‌های مسلمان و ایجاد هماهنگی در این امر، به ویژه در زمینه‌های آموزش و پناه دادن به پناهندگان، اقدام كنند.
۳. برای گفت‌وگو و مذاكره با جهانیان، به منظور تدوین میثاق بینالمللی مورد امضاء و حمایت همه، كه بر خوش‌رفتاری و تأمین حقوق اقلیت‌های دینی تصریح كند و توصیههای زكیه اسلام درخصوص حسن رفتار با افراد غیرمسلمان را مطمح نظر قرار دهد، دعوت به عمل می‌آید.
مشكلات مسلمانان
اعضای كنفرانس، تحولات اوضاع مسلمانان در جهان و اشكال ظلم اعمال شده در حق آنها را زیر نظر دارند و تمامی صداهایی كه بانگ رفع ظلم و ستم را برآورده‌اند استجابت می‌كنند، از این رو:
۱. كنفرانس از كشورهای عربی و اسلامی میخواهد تجاوز روسیه به چچن را محكوم كنند و از مبارزان آن حمایت به عمل آورند. و همچنین توصیه میكند كمیته‌ای به منظور انجام مذاكره میان مردم چچن و مسكو در جهت اقدام برای برقراری صلح و جلوگیری از خونریزی و توقف كشت و كشتار، تشكیل شود.
۲. كنفرانس از كشورهای عربی و اسلامی میخواهد، آزادی‌های عمومی را به ملت‌های خود ارزانی داشته و با آنها از سر صلح و سازش درآیند و از گسترش و اعمال زور و جبر خودداری كنند تا ملتها برای در امان ماندن از فتنه، كه تر و خشك را با هم خواهد سوزاند و امكانات و ثروت و انرژی را بر باد خواهد داد و زمینه را برای مداخله خارجی فراهم خواهد كرد، به حق مشروع خود یعنی جهاد و دفع باطل متوسل نشوند.
۳. كنفرانس از تمامی كشورهای عربی و اسلامی برای اجرای احكام اسلام و اصول و خط مشی آن برای اجابت امر الهی و خواسته ملتها، دعوت میكند.
۴. كنفرانس از تمامیت ارضی عراق حمایت كرده و نقض آن را رد میكند و مخالفت خود با محاصره بینالمللی اعمال شده علیه آن كشور را اعلام می‌دارد و از تلاش كلیه كشورهایی كه برای رفع تحریم از ملت عراق اقدام می‌كنند، تقدیر می‌نماید و از شورای امنیت میخواهد تا تصمیم نهایی خود در خصوص پایان دادن به محاصره مردم عراق را اتخاذ كند و از كشورهای اسلامی میخواهد تا در جهت شكستن حلقه محاصره اقدام كنند.
۵. كنفرانس به پایداری ملت لیبی در برابر تلاش‌هایی كه به قصد مخدوش كردن استقلال و حاكمیت آن و هتك حرمت شهروندان لیبیایی صورت می‌گیرد، درود می‌فرستد و از جامعه اسلامی و جهان عرب و دنیا میخواهد به عنوان احقاق حق و اقدامی انسان‌دوستانه برای خاتمه دادن به محاصره سه ساله اعمال شده علیه آن كشور و بازگشایی خط هوایی برای اعزام حاجیان لیبیایی به حج اقدام كنند.
۶. اعضای كنفرانس حمایت و تأیید خود از كشورهایی را كه از هویت و شریعت اسلامی خود پاسداری كرده‌اند اعلام می‌دارد و از پایداری و مجاهدت ایران در برابر تهاجمات و حملات فزاینده علیه آن كشور به منظور تضعیف و به محاصره درآوردن آن، ستایش و تمجید میكند و از تلاشهای آن در جهت تأكید بر فرهنگ اصیل اسلامی خود و حمایت و پشتیبانی از مسائل مربوط به مسلمانان قدردانی میكند.
۷. كنفرانس ستایش خود از ثبات سودان در مواضع اصولی خود را، در قبال تلاش‌هایی كه به هدف تجزیه آن كشور و مخدوش كردن هویت و نهضت آن صورت می‌گیرد، اعلام میكند و موانع تبلیغاتی و سیاسی و اقتصادی را كه غرب بر سر راه سودان ایجاد میكند، مردود می‌داند.
۸. اعضای كنفرانس پایداری ملت بوسنی و هرزگوین در برابر نژادپرستان صرب و اهمال ظالمانه اروپا و ستم سازمان ملل را تحسین كرده و از تمامی ملل مسلمان و جریانات طرفدار برقراری عدالت و صلح برای همبستگی با این ملت مسلمان دعوت می‌كنند و از سازمان ملل و كشورهای بزرگ می‌خواهند در جهت رفع محاصره علیه این ملت مقاوم اقدام كنند تا امكان دفاع از حقوق عادلانه و موجودیت خود برای آنها میسر شود.
۹. كنفرانس حمایت و پشتیبانی خود از مسئله كشمیر و تعیین سرنوشت آنها در چارچوب قطعنامه‌های سازمان ملل را اعلام می‌دارد و بر ادامه تلاشهای خود در جهت یاری رساندن به آنها تأكید کرده و از هند میخواهد تا اعمال زور را كنار گذاشته و در پی راه‌های مذاكره و صلح باشد.
۱۰. اعضای كنفرانس از تمامی برادران متخاصم در افغانستان و سومالی می‌خواهند كه خونریزی را متوقف و با كنار نهادن اختلافات قبیله‌ای و شخصی در جهت استقرار امنیت مبتنی بر اصل شورا و عدالت اقدام نمایند و برای بازسازی كشور خود و خدمت به مردم كمر همت بربندند. در این زمینه كنفرانس بر ادامه تلاش خود در جهت میانجی‌گری در نزد برادران این كشورها، برای استقرار صلح در میان آنها و تقویت صفوف و تعدیل خط مشی‌شان، تأكید میكند. همچنین كنفرانس درصدد تشكیل كمیته‌های متشكل از افراد بافراست می‌باشد كه هدف آن پی‌گیری مساعی صلح در میان گروه‌های افغانی و سومالیایی، به منظور جلوگیری از سوء‌استفاده بیشتر از این كشورها و استیفاء حقوق از دست‌رفته‌شان توسط روس‌ها و سازمان ملل، می‌باشد.
۱۱. كنفرانس از حكومت الجزایر میخواهد به خونریزی كه قربانیان آن افراد بی‌گناه هستند، پایان دهد و به مذاكره همه‌جانبه با كلیه نیروها و احزاب ملی‌گرا و اسلامی برای خروج از بحران جاری روی آورد. همچنین كنفرانس بر حمایت همه‌جانبه خود از میثاق پیمان ملی به عنوان زمینه‌ای برای مذاكرات كه به راه حل سهامی و مسالمت‌آمیز عادلانه و مبتنی بر اصل شورا منتهی می‌شود، تأكید دارد.
۱۲. اعضای كنفرانس به تلاشهای صادقانه‌ای كه برای برطرف‌كردن شكاف ایجاد شده در پی بحران خلیج (فارس) میان كشورهای عربی مبذول می‌شود به دیده تحسین و خشنودی می‌نگرند و حمایت كامل خود را از هر اقدامی كه با هدف ترمیم شكاف و تأمین منافع امت اسلامی و استقلال و فرهنگ آن صورت گیرد، اعلام می‌كنند.
۱۳. اعضای كنفرانس حمایت خود از اقلیت‌های مسلمان و مستضعف را در كوزوو، سنگال، میانمار، فیلیپین، تایلند، یونان و برخی كشورهای آفریقایی و نیز اقلیت‌های موجود در ایالات متحده آمریكا و آمریكای مركزی و لاتین، اعلام می‌دارند.
۱۴. كنفرانس بر حقوق گروه‌ها و سازمان‌های اسلامی در آزادی انتخاب دین تأكید كرده و از مقرراتی كه به ویژه در تونس، اریتره و تاجیكستان و برخی جمهوری‌های تازه استقلال یافته شوروی سابق در آسیا اعمال شده و به موجب آن، اسلام را در محدودیت قرار می‌دهند انتقاد میكند.
۱۵. كنفرانس از تلاشهای مسلمانان برای تثبیت و تأمین موجودیت منطقه‌ای و آزادانه خود (استقلال) به ویژه در جمهوری آذربایجان و قبرس حمایت كرده و خواستار توقف خونریزی در میان مسلمانان به ویژه در مناطق كردنشین است و از مسلمانان میخواهد به هدف تثبیت موجودیت و نجات فرهنگ خود خصوصاً دركشورهای اروپای غربی و برخی كشورهای آفریقایی، بپاخیزند.
كنفرانس از حكومت و مردم مبارز سودان كه با آغوش باز از اعضای كنفرانس استقبال كردند و با آگاهی و فهمی عمیق با مسائل و موضوعات مطروحه در آن برخورد كردند، مراتب كمال امتنان و تشكر صادقانه خود را ابراز می‌دارد.
همچنین از دست‌اندركاران تبلیغاتی رسانه‌های سودان و جهان كه دركنفرانس حضور یافته و آن را پوشش خبری دادند و نیروهای انتظامی و تشریفات و شخصیت‌ها و مؤسساتی كه ما را در هر چه بهتر برگزار کردن آن یاری دادند و نیز اعضای دبیرخانه و سایر كارمندان و عوامل كمال سپاس و تشكر را داریم. پایان
دبیرخانه مؤتمر ـ سودان